POCZĄTKI ADWENTYZMU

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego na tle ponad dwutysięcznych dziejów chrześcijaństwa jest stosunkowo młodą wspólnotą religijną, chociaż zdecydowanie podkreśla fakt, że swymi korzeniami sięga czasów apostolskich oraz ogólnochrześcijańskiego reformacyjnego i poreformacyjnego dziedzictwa wiary.

Aktualnie w skali ogólnoświatowej jest terytorialnie najbardziej rozwiniętym kościołem wśród wyznań nierzymskokatolickich. Działa w ponad 200 krajach świata. Liczy około 30 milionów wyznawców, w Polsce 7 tysięcy wyznawców. Już ponad 120 lat wpisany jest w geografię wyznaniową naszego kraju. Unia Polska dzieli się na trzy diecezje: południową, wschodnią i zachodnią.

Pierwszy ośrodek polskiego adwentyzmu na terenie Diecezji Wschodniej powstał pod koniec lat 80-tych XIX wieku w zaborze rosyjskim na Wołyniu. W tym czasie przybył z Krymu – gdzie adwentyzm dotarł już wcześniej – Herman Szkubowitz, pozyskał pierwszą grupę wierzących, a trzy lata później w roku 1891 odbył się pierwszy chrzest, którego dokonał przybyły z Krymu, pastor Jakub Laubhann.

Z Wołynia idee adwentystyczne zanieśli do Łodzi dwaj Polacy: Karol Fendel i Józef Szlodziński. Dwa lata później w roku 1895 w domu Adama Lacha powstał pierwszy w obecnych granicach polski zbór adwentystyczny, a pierwszych chrztów dokonał pastor Johann H. Lebsack. Dalszą działalność duszpasterską kontynuował przybyły z Odessy, pastor Dawid P. Gede.

W zaborze rosyjskim na terenie, którego znajdowały się pierwsze ośrodki adwentyzmu nie było początkowo żadnej podstawy do działalności, ani do istnienia kościoła. Wyznawcy spotykali się z surowymi represjami. Dopiero w 1906 roku wydany został dekret carski, który zaliczał Kościół Adwentystów Dnia Siódmego do wyznań tolerowanych.

W roku 1912 utworzona została z siedzibą w Warszawie pierwsza polska diecezja w postaci Warszawskiej Diecezji Misyjnej, na czele z pastorem Hermanem Schmitzem będąca niesamodzielną jednostką organizacyjną. W następnym roku kierownictwo przejął pastor Teodor Will. Diecezja obejmowała tereny Królestwa Polskiego, a podlegała bezpośrednio Unii Rosyjskiej z siedzibą w Kijowie, która zorganizowana została w 1907 roku pod kierownictwem Ludwika R. Conradiego. Nadrzędną jednostką organizacyjną był jednak Europejski Wydział Kościoła w Szwajcarii. Diecezja Wschodnia była zalążkiem organizacyjnym przyszłego ogólnopolskiego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego.

LATA I WOJNY ŚWIATOWEJ

Lata I wojny Światowej (1914-1918) były okresem bardzo trudnym w dziejach młodej wspólnoty religijnej. Na rozległych terenach rosyjskiego zaboru pozostał zaledwie jeden duchowny oraz ewangelistka Olga Weihrauch. Wszelka publiczna działalność została zakazana, ale kościół żył i pełnił swoje duchowe posłannictwo.

Wraz z odzyskaniem niepodległości i stopniowym ustaleniem polskich granic pojawiła się możliwość scalenia wszystkich zborów w jeden organizm kościelny i powołania ogólnopolskiej struktury organizacyjnej w postaci krajowego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego (Unii Polskiej). Największą rolę w organizowaniu życia kościelnego w niepodległej już Polsce i tworzeniu zrębów ogólnokrajowej struktury odegrało kierownictwo Warszawskiej Diecezji Misyjnej, zwłaszcza jej zwierzchnik pastor Teodor Will.

W 1920 roku powołano do istnienia Śląsko-Galicyjską Diecezję zwaną, Śląsko-Galicyjskim Stowarzyszeniem Adwentystów Dnia Siódmego z przewodniczącym pastorem Leopoldem Mathe, zaś 6.X.1921 roku, powstała Poznańska Diecezja (zwana Zjednoczeniem Poznańskim Adwentystów Dnia Siódmego) z przewodniczącym pastorem Rudolfem Cunitzem. Z powodu wojny polsko bolszewickiej i nieustalonych wschodnich granic Polski do marca 1923 roku, diecezja wschodnia w dalszym ciągu miała charakter niesamodzielnej.

W październiku 1927 w czasie trwania drugiej kadencji centralnych władz kościoła dokonano reorganizacji polskich diecezji. Przede wszystkim utworzono Diecezję Wschodnio-Polską, jako w pełni organizacyjnie samodzielną.

Nadal jednak brak prawnego uznania uniemożliwiał kościołowi prowadzenie oficjalnej działalności, ochrony prawnej swym instytucjom, duchownym i wiernym. Kościół posiadał jedynie status religii tolerowanej. Zjazdy i konferencje odbywały się w oparciu o przepisy o zgromadzeniach.

LATA II WOJNY ŚWIATOWEJ

Wraz z wkroczeniem 1 Września 1939 roku wojsk niemieckich na teren Polski, a 17 Września wojsk sowieckich kościół podzielił los narodu polskiego. Zachodnie rejony znalazły się pod okupacją niemiecką, a wschodnie z Wileńszczyzną, Polesiem, Wołyniem i wschodnią polską pod okupacją sowiecką.

W związku z tym prawie wszyscy duchowni i większość wyznawców pochodzenia polskiego i niemieckiego opuściła tereny wschodnie, udając się do centralnej i południowej Polski. Względnie została wysiedlona do wschodnich rejonów ZSRR. Jednym z nielicznych duchownych, który został na wschodzie był pastor Józef Rosiecki.

Mimo ciężkich warunków okupacyjnych, w których znalazł się kościół z całym narodem, życie zborowe, jego posłannictwo i służba dobroczynna nie ustały. Nie było jednak mowy o jakiejkolwiek publicznej ewangelizacji. Wielu wyznawców wywieziono na roboty do Niemiec, uwięziono w obozach koncentracyjnych. Wielu z nich straciło życie. Niewątpliwie najgorsza sytuacja była na terenach wschodnich zajętych przez wojska sowieckie. Większość zborów została zamknięta, a wyznawców wywieziono w głąb Rosji. Ale i tu z narażeniem życia pracowali pastorzy: Andrzej Maszczak, Józef Rosiecki, Jan Kulak.

W miarę wyzwalania kraju spod okupacji niemieckiej, odbudowywano również życie kościelne. Z jednej strony otwierała się nowa karta, ale początki były bardzo trudne. Większość polskich zborów i wyznawców istniejących na kresach wschodnich pozostała w obrębie powojennych granic w Związku Radzieckim. Wielu wyznawców srodze doświadczonych przez wojnę wyemigrowało na zachód do USA czy też Europy Zachodniej. W rezultacie po wojnie znalazła się w nowych granicach jedna trzecia stanu liczebnego z okresu przedwojennego. Uszczuplona została kadra duchownych.

OKRES ODBUDOWY

W kwietniu 1945 doszło do ukształtowania Tymczasowej Rady Kościoła. Głównym celem było przygotowanie pierwszego po wojnie zjazdu kościoła. Dokonano rekonstrukcji diecezji w nowych granicach państwowych. W dniach 1-2 września odbył się zjazd Diecezji Wschodniej, przewodniczącym został pastor Józef Rosiecki.

W okresie powojennym odbyło się 17 diecezjalnych zjazdów statutowych. Siedzibą Diecezji Wschodniej w okresie powojennym była Warszawa, później przeniesiono ją do Łodzi, po pewnym przeniesiono z powrotem do Warszawy. W okresie powojennym funkcję przewodniczącego pełnili pastorzy: Józef Rosiecki, Aleksander Kruk, Włodzimierz Siemianowicz, Marian Kot, Stanisław Rafanowicz, Aleksander Baron, Antonii Olma, Piotr Heród, Stanisław Karauda, Marian Wójcik, Paweł Lazar, Jarosław Dzięgielewski, Mirosław Karauda, Piotr Stachurski. Aktualnie ponownie pastor Mirosław Karauda. Siedziba diecezji znajduje się w Warszawie, liczba wyznawców sięga 2 000, posługę pełni ok. 23 pastorów i misjonarzy. Na terenie Diecezji działa 32 zborów oraz zbór diasporalny i 8 grup.

Na koniec pozwolę zacytować sobie słynną wypowiedź Ellen G. White: „Co do przyszłości nie musimy się niczego obawiać, chyba, że zapomnimy drogę którą nas Bóg prowadził aż dotąd i lekcje płynące z historii” – Life Sketches of Ellen G. White, s. 196.


Opr. pastor Władysław Polok